Thực tế không thể thay đổi là tất cả các doanh nghiệp đều phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý quy định: 1) Đóng thuế, 2) Đảm bảo quyền lợi của người lao động, 3) Bảo vệ môi trường, và các quy định khác của luật pháp. Tuy nhiên, hiện nay nhiều doanh nghiệp đã và đang thực hiện nhiều đóng góp cho cộng đồng ngoài yêu cầu của pháp lý, thể hiện đạo đức của các doanh nghiệp thông qua trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.
Khái
niệm “Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp” (Corporate Social
Responsibility - CSR) được thảo luận
từ những năm 1950, khái niệm này ngày càng được phổ biến, cho đến nay có tới
hơn 37 định nghĩa về CSR (Theo cafebiz.vn). Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện
các chương trình CSR, tôi có thể tóm gọn như sau: “Trách nhiệm xã hội doanh
nghiệp là những đóng góp, chia sẻ từ tâm của các doanh nghiệp cho cộng đồng”.
Ta có thể thấy, những đóng góp đó ngoài nghĩa vụ pháp lý quy định mà các doanh
nghiệp phải thực hiện. Do vậy, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) có thể xem
là trách nhiệm đạo đức của doanh nghiệp, góp phần tạo nên giá trị thương hiệu
văn hóa, nhân văn của doanh nghiệp.
Mỗi
doanh nhiệp có cách tiếp cận thực hiện CSR khác nhau. Các doanh nghiệp Viêt Nam
thường thực hiện CSR ở dạng “Hoạt động” đơn lẽ, thời vụ như: Tặng quà cho các hộ
nghèo, hộ chính sách, cứu trợ cho các nạn nhận bị ảnh hưởng do bão lũ, thiên
tai; cấp học học bổng, xây nhà đại đoàn kết, phòng học…do Ủy ban Mặt trận tổ quốc,
Hội chữ thập đỏ, hay một tổ chức nào đó đứng ra phát động, kêu gọi.
Các
doanh nghiệp nước ngoài (FDI) thường thực hiện CSR theo “Chương trình” ngay từ
đầu thực hiện dự án (khi chưa có nguồn thu). Các doanh nghiệp FDI thường
vay tiền từ các ngân hàng quốc tế (Bên cho vay) để thực hiện dự án, nhằm chia sẻ
rủi ro. Bên cho vay thường yêu cầu các doanh nghiệp trích phần vốn vay để thực
hiện CSR theo 8 tiêu chuẩn quốc tế về Hoạt động môi trường và xã hội: (Chi
tiết xem đường link phần cuối – tùy từng trường hợp cụ thể, các công ty áp dụng một số
tiêu chuẩn phù hợp). Trong 8 tiêu chuẩn quốc tế này bao gồm cả các quy chuẩn
về kỹ thuật và môi trường đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế. Việc thực hiện
trách nhiệm xã hội theo “Chương trình” là tiêu chí quan trọng để các bên cho
vay giải ngân theo cam kết.
Chương
trình CSR bao gồm tổ hợp các dự án hỗ trợ cộng đồng phát triển kinh tế - xã hội
và bảo vệ môi trường địa phương, mỗi công ty có các tên khác nhau như: Chương
trình trách nhiệm xã hội (Công ty TNHH Điện Nghi Sơn 2 – NS2PC, xem chương
trình như Chương trình phát triển cộng đồng tại https://www.youtube.com/watch?v=1QLIsDZ1ltQ), Chương
trình Đầu tư xã hội chiến lược (Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn)….
Việc
hỗ trợ cộng đồng hàng triệu USD thông qua chương trình CSR ngay từ đầu, Các
doanh nghiệp FDI trên thường được cộng đồng địa phương ủng hộ, đánh giá cao, góp
phần quan trọng cho sự thành công của dự án, bên cho vay thu được vốn. Đóng góp
vào mục tiêu xây dựng mối quan hệ, tạo niềm tin “Quan hệ là vàng, niềm tin
là kim cương”.
Các
công ty FDI ngoài việc hỗ trợ cộng đồng theo chương trình CSR dài hạn, họ vẫn
chủ động tham gia các hoạt động xã hội giống như các doanh nghiệp trong nước
như đề cập ở trên .
Bản
thân các doanh nghiệp không chỉ là thành viên trong cộng đồng, mà còn là khách
hàng, là đối tác của các đơn vị khác. Do vậy, việc các doanh nghiệp đóng góp
cho cộng đồng ngoài nghĩa vụ pháp lý yêu cầu là đang thực hiện trách nhiệm của
thành viên trong cộng đồng, trách nhiệm của người hàng xóm đối với cộng đồng, chung
tay góp sức hỗ trợ cộng đồng phát triển. Những hỗ trợ đó là từ tâm, mang tính
nhân văn, đạo đức của doanh nhân và doanh nghiệp; xây dựng lên hình ảnh đẹp “Đối
tác tin cậy, hàng xóm có trách nhiệm” với cộng đồng liên quan. Những hình ảnh
đẹp đó tạo thêm giá trị, thương hiệu của công ty. Thương hiệu chính là niềm tin,
là tiền, là giá trị sống còn của bất kỳ doanh nghiệp nào.
Ảnh và bài: Xuân Văn